نکاتی در تهیه و تنظیم گزارش کارشناسی
۱ - نظرات کارشناسی الزاماً باید در سربرگهای چاپی کارشناس باشد. نام و نام خانوادگی کامل-رشته کارشناسی - شماره پروانه مواردی است که باید در سربرگ وجود داشته باشد. ذکر صلاحیتهای کارشناسی و مدارک تحصیلی کارشناس در سربرگ ضرورتی ندارد.
۲ - در پایین اوراق سربرگ کارشناسی نیز باید مشخصاتی مثل : آدرس کامل پستی - شمارههای تلفن همراه و ثابت - آدرس پست الکترونیک - آدرس وبلاگ (در صورت وجود) درج گردد
۳ - نظرات کارشناسی هیئتی نیز حتی الامکان در سربرگهای مخصوص هیئتهای کارشناسی باشد و از درج نظریه در کاغذ عادی بدون سربرگ هیئتی خودداری شود.
۴ - کلیه سربرگهای کارشناسی اعم از انفرادی یا هیئتی باید آراسته به آرم کانون کارشناسان رسمی دادگستری (با قید استان مربوطه) باشد
۵ - هر کارشناس باید دفتر اندیکاتور برای درج مکاتبات وارده و صادره خود داشته باشد.
۶ - نظریه کارشناسی باید شماره و تاریخ و پیوست (در صورت لزوم) داشته باشد.
۷ - در نظرات کارشناسی بیش از یک صفحه ، شماره ترتیب صفحات در پایین یا بالای صفحه حتماً درج گردد.
۸ - سعی شود نظرات کارشناسی تایپی باشد و کارشناسان محترمی که هنوز خود را به ابزار و ادوات نگارش و تایپ کامپیوتری مجهز نکردهاند زودتر اقدام کنند. تایپی بودن متن با استفاده از فونتهای مناسب با فاصله گذاریهای لازم از اطراف کاغذ و رعایت سایز فونت مورد استفاده و در مجموع زیبایی و شکیل بودن و آراستگی فرم نظریه کارشناسی.... میتواند تأثیرات مثبت در خواننده ایجاد کند و این امر خود به خود تبلیغی برای کارشناس محسوب میشود.
۹ - در عنوان نظریه کارشناسی باید نام دادگاه یا شورای حل اختلاف یا اداره یا شرکت و یا شخص حقیقی یا حقوقی که نظریه کارشناسی خود را خطاب به او مینویسید به طور کامل و صحیح درج شود. مثال :
ریاست محترم شعبه ... دادگاه عمومی شهرستان....
شورای محترم حل اختلاف حوزه... شهرستان....
ریاست محترم دایره حقوقی اداره.....
مدیریت محترم عامل شرکت....
جناب آقای.....
به طور کلی ادبیات بهکاررفته در عنوان نظریه کارشناسی (و همچنین متن نظریه) عباراتی توأم با احترام باشد. درج عنوان بدون عبارات احترام آمیز دور از فرهنگ اصیل ایرانی است
۱۰ - درج عبارت " سلام علیکم " یا " با سلام و احترام " یا " با تقدیم درود و احترام " در صدر نظریه
۱۱- کار کارشناس ارائه نظریه کارشناسی است و آنچه مینویسد و به دادگاه یا.... ارائه میدهد نظریه کارشناسی است نه گزارش کارشناسی. عبارت گزارش کارشناسی چندان با ماهیت وظیفه کارشناسی همخوانی ندارد. گزارش نویسی کار کارشناس نیست . حتی اگر لازم باشد مقدماتی و شرحی از پرونده و اقدامات نوشته شود در واقع جزئی از نظریه کارشناسی یا مقدمه نظریه کارشناسی است و نمیشود نام گزارش بر آن نهاد .
۱۲ - چند عبارت پیشنهادی برای شروع نظریه :(بستگی به نوع مخاطب)
- با تقدیم احترام بازگشت به امر کارشناسی محوله (به اینجانب یا به این هیئت) در پرونده کلاسه....
- احتراماً در اجرای امر کارشناسی ارجاع شده (به اینجانب یا به این هیئت) در پرونده کلاسه....
- با احترام بنا به درخواست کتبی شما....
- با تقدیم احترام بازگشت به نامه شماره... مورخه... آن شرکت در مورد ....
عبارت بهکاررفته در شروع نظریه بسته به شم ادبی کارشناس میتواند از تنوع بسیاری برخوردار باشد.
۱۳ - پس از عبارت ابتدائی نظریه آنچه ضرورت دارد در پاراگراف اولیه نظریه کارشناسی آورده شود عبارتند از : شماره کلاسه پرونده به طور صحیح و کامل - موضوع کارشناسی به طور خیلی مختصر - نام طرفین - مشخصات ثبتی و سندی محل مورد نظر - تاریخ دادگاه - تاریخ بازدید - نام طرفین اصلی حاضر در بازدید و......(حسب مورد)
مثال در مورد پروندههای اختلافی اراضی ملی...:
احتراماً در اجرای امر کارشناسی پرونده کلاسه....... در خصوص اختلاف بین اداره منابع طبیعی... و آقای... در مورد قسمتی از اراضی پلاک.. فرعی از... اصلی بخش.. در اراضی موسوم به....شهرستان... به مساحت...(هکتار یا مترمربع) به استحضار میرسد که پس از حضور در دادگاه در تاریخ..... و اطلاع از مفاد پرونده و قرار کارشناسی دادگاه محترم ُ طبق هماهنگی قبلی در تاریخ.....در حضور..... از محل ارائه شده توسط..... بازدید نموده و ضمن معاینه فنی زمین و تطبیق مدارک و نقشه ارائه شده در طبیعت و شنیدن اظهارات و دریافت مدارک و مستندات طرفین ُ متعاقباً بررسیهای لازم در مورد سوابق امر و جهات فنی موضوع انجام شد و نتیجه بررسی و نظریه کارشناسی طبق قرار صادره دادگاه محترم به شرح ذیل به استحضار میرسد.
مثال در مورد پروندههای ارزیابی اراضی :
با تقدیم احترام بازگشت به امر کارشناسی محوله در پرونده کلاسه..... در خصوص ارزیابی یک قطعه زمین مزروعی (یا باغ و یا تأسیسات کشاورزی و یا .... حسب مورد ) پلاک فرعی..... از پلاک اصلی ... بخش ... در اراضی ..... واقع در آدرس....... مالکیت..... به مساحت.... به استحضار میرسد که پس از حضور در دادگاه در تاریخ.... در حضور...... در تاریخ...... از محل ارائه شده توسط .... بازدید نموده و ضمن مطابقت مشخصات سند ثبتی شماره..... با ملک ارائه شده ، بررسی لازم در مورد وضعیت و کیفیت ملک مذکور انجام و نتیجه بررسی و نظریه کارشناسی طبق قرار صادره دادگاه محترم به شرح ذیل تقدیم میگردد .
۱۴ - درج نام افراد اصلی ذینفع در پرونده كه در بازدید حاضر بودهاند ضروری است.
۱۵ - اطلاع از مفاد كامل قرار صادر دادگاه و توجه به همه نكات مندرج در آن ضروری است. كارشناس باید كلیه مواردی كه در قرار دادگاه آمده در زمان بازدید و معاینه محل توجه نماید و به دقت در هر مورد اطلاعات لازم را كسب نماید تا در موقع نگارش نظریه خود مواجه با نقص اطلاعات نگردد. به یاد داشته باشیم كه قضات از ما نظر كارشناسی كامل میخواهند.
۱۶ - شرح مختصر و در عین حال كاملی از مشاهداتی كه كارشناس در روز بازدید از محل مورد نظر داشته است. این امر برای روشنتر شدن ذهنیت قاضی نسبت به موضوع و اطمینان بیشتر نسبت به نظریه كارشناسی شما مهم است. به یاد داشته باشیم كه آنچه كه دیدهایم بدون كم و كاست بیاوریم و از دخل و تصرف در واقعیات بپرهیزیم.
۱۷ - شرحی از اقداماتی كه در روز معاینه محل و اجرای قرار انجام دادهاید.مثال : نقشه خوانی،تطبیق زمین با سند و نقشه ، تعیین موقعیت یا مساحی زمین با جی پی اس ، ترسیم نقشه یا كروكی ، معاینه اشجار و نوع محصول، تهیه پروفیل خاك، نمونه گیری از خاك و آب و ارسال به آزمایشگاه ، عكس و فیلم كه از محل كارشناسی تهیه نمودهاید و......لازم به ذکر است که نتایجی که از این اقدامات و بررسیهای خود گرفتهاید و تأثیری که در رسیدن به نظر کارشناسی شما داشتهاند باید در نظریه کارشناسی درج شوند و همه نتایج را به نظریه کارشناسی خود پیوست نموده و به مرجع ارجاع دهنده ارائه دهید.
۱۸ - شرح مختصری از سابقه موضوع كارشناسی ( در صورت ضرورت) این مسئله در نظرات كارشناسی كارشناس اول ضروری است ولی در هیئتهای كارشناسی ضرورتی برای تكرار مطلب نیست. به یاد داشته باشیم كه قاضی بیش از هركس مشرف بر پرونده است و تكرار مطالبی كه قاضی به خوبی از آنها آگاه است ضرورتی ندارد.
۱۹ - ذكر دلایل فنی ، مستندات و جهات و مبانی كارشناسی و اینكه از چه راهی و بر اساس چه مبانی به این نظریه رسیدهایم ضروری است. هرچه مبانی و دلایل قویتری داشته باشیم هم به قاضی اطمینان بیشتری میدهیم تا حكم عادلانه و صحیح بدهد و هم جلوی ایرادات و بهانههای بعدی طرفین را گرفتهایم تا موجب اطاله دادرسی نشود. ضمناً به این ترتیب به مرور زمان به عنوان یك كارشناس دقیق و مطمئن در دادگاهها مطرح میشویم.
۲۰ - نظریه كارشناسی باید صریح و صحیح و مستدل و روشن و بدون ابهام باشد. عبارات دو پهلویی مثل : به نظر میرسد - اگر چنین شود - در صورتی كه - و...... نباید در نظر كارشناسی ما جایی داشته باشد. به یاد داشته باشیم كه قاضی در قرار خود سؤال صریحی را از ما پرسیده و جواب صریحی هم از ما میخواهد. بلاتكلیف گذاشتن قاضی در بین دوراهی اصلاً صحیح نیست و دور از شأن كارشناسی است. اگر چنان چه مدارك و اطلاعات برای نظریه صریح ناقص است قبلاً باید آنها را از دادگاه به طور كتبی بخواهیم و سپس اقدام به بررسی و ارائه نظریه كارشناسی خود بنماییم.