ترمینولوژی (لغتنامه) حقوقی حرف ج

 
جاعل: در جعاله ملتزم را جاعل و طرف را عامل و اجرت را جعل می‌گویند. (ماده 562 قانون مدنی)
 
جانباز: عنوان ایثارگرانی است كه در جریان تكوین و شكوفایی انقلاب اسلامی و حفظ و حراست از دستاوردهای ارزشمند آن از تعرض و تجاوز عوامل داخلی و خارجی یا هر گونه حوادث مستقیم ناشی از آن‌ها و طول جنگ تحمیلی به اختلالات و نقصان‌های عارضی جسمی و روانی دچار شده یا بشوند و در نتیجه در روند زندگی فردی و اجتماعی با محدودیت‌هایی مواجه می‌باشند. (بند ب ماده 2 از قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی مصوب 31/3/1374)
 
جانباز: پرسنلی كه یك یا چند عضو خود را یا بخشی از آن را برای همیشه از دست دهند یا بیش از یك سال به منظور درمان بستری گردند، یا به علت فقدان سلامتی، تمام یا بخشـی از تـوان خـود را از دست بدهنـد و تا یك سال كارایی خود را به دست نیاورند، چنان‌چه به سبب یكی از موارد مذكور در ماده 120 این قانون چنین وضعیتی برای آنان به وجود آمده باشد جانباز و در سایر موارد معلول نامیده شده. (از ماده 121 قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 21/7/1370)
 
جانباز: عنوان ایثارگرانی است كه در جریان تكوین و شكوفایی انقلاب اسلامی، طول جنگ تحمیلی و حفظ و حراست از دستاوردهای ارزشمند آن از تعرض و تجاوز عوامل داخلی و خارجی یا هر گونه حوادث مستقیم ناشی از آن به اختلالات و نقصان‌های عارضی جسمی و روانی دچار شده و در نتیجه در روند زندگی فردی و اجتماعی با محدودیت‌هایی مواجه می‌باشند و به منظور حمایت از استمرار حركت حماسی فرهنگی و عقیدتی آنان و جبران محدودیت‌های ناشی از نقصان‌ها و اختلالات عارضی تحت پوشش بنیاد قرار گرفته و یا می‌گیرند. (ماده 2 قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی مصوب 18/2/1369)
 
جانباز: پرسنلی كه یك یا چند عضو خود یا بخشی از آن را برای همیشه از دست دهند، یا بیش از یك سال به منظور درمان بستری گردند یا به علت فقدان سلامتی، تمام یا بخشی از توان كاری خود را از دست بدهند و تا یك سال كارایی خود را به دست نیاورند، چنان‌چه در یكی از موارد مذكور در ماده فوق این وضعیت برای آنان به وجود آمده باشد جانباز و در سایر موارد معلول شناخته می‌شوند. (ماده 108 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/7/1366)
 
جانباز از كار افتاده كلی: كه به تشخیص مراجع صالحه (بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی یا مراجع ذی‌صلاح نیروهای مسلح) از كار افتاده كلی شناخته شده و قادر به كار نباشند. (بند هـ ماده 2 از قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی مصوب 31/3/1374).
 
جانبازان: كسانی هستند كه بر اساس گواهی بنیاد مستضعفان و امور جانبازان در راه به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن حداقل به میزان ده درصد (10 درصد) جانباز شناخته شده‌اند. (بند ج تبصره 1 ماده 1 از قانون نحوه واگذاری سهام دولتی و متعلق به دولت به ایثارگران و كارگران مصوب 12/5/1373)
 
جایفه: جراحتی كه با هر وسیله و از هر راه به درون بدن انسان برسد. (از بند الف ماده 188 از قانون مجازات اسلامی مصوب 24/9/1361)
 
جبهه: منظور از جبهه مندرج در قانون منطقه‌ای است كه یگانی درگیری مستقیم و سریع رزمی داشته یا مأموریت آن را دریافت كرده باشد. (تبصره ماده 44 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مصوب 18/5/1371)
 
جبهه: منظور از جبهه مندرج در این قانون منطقه‌ای است كه یگانی درگیری مستقیم و سریع رزمی داشته و یا مأموریت آن را دریافت داشته باشد. (تبصره ماده 357 اصلاح قسمتی از قانون دادرسی و كیفر ارتش و نسخ بعضی از مواد قانون مجازات اسلامی مصوب 18/4/1354)
 
جرائم خاص نیروهای نظامی و انتظامی: منظور از جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی بزه‌هایی است كه اعضای نیروهای مسلح در ارتباط با وظایف و مسئولیت‌های نظامی و انتظامی كه طبق قانون و مقررات به عهده آنان است مرتكب گردند. (تبصره 1 ماده 1 قانون دادرسی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مصوب 22/2/1364)
 
جرائم دارای جنبه الهی: كلیه جرائم دارای جنبه الهی است و به شرح ذیل تقسیم می‌گردد: اول) جرائمی كه مجازات آن در شرع معین شده مانند موارد حدود و تعزیرات شرعی. دوم) جرائمی كه تعدی به حقوق جامعه یا مخل نظم همگانی می‌باشد. سوم) جرائمی كه تعدی به حقوق شخص یا اشخاص معین حقیقی یا حقوقی است. (ماده 2 قانون دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب 28/6/1378)
 
جرائم مالی، اداری: جرائم مالی اداری عبارت است از: 1- ارتشا. 2- اختلاس.3- سرقت اموال دولتی یا سوء استفاده از آن‌ها. 4- حیف و میل اموال عمومی.5- گرفتن وجوهی غیر از آن‌چه در قوانین و مقررات تعیین شده است. 6- جعل عناوین رسمی و سوء استفاده از آن‌ها. 7- جعل اسناد رسمی یا دولتی یا استفاده از آن‌ها با علم و آگاهی. 8- افشای اسناد محرمانه اداری. 9- دادن گزارش خلاف واقع در امور اداری با علم و آگاهی یا صدور گواهی خلاف واقع. 10- خودداری از تسلیم مدارك به اشخاصی كه حق دریافت آن‌ها را دارند یا تسلیم مدارك به اشخاصی كه حق دریافت آن‌ها را ندارند. 11- تهمت و افترا و شهادت كذب نسبت به سایر مستخدمین. (ماده 16 قانون بازسازی نیروی انسانی وزارت خانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت مصوب 5/7/1360
 
جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی: منظور از جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی جرائمی است كه افسران و درجه‌داران و افراد و كارمندان وزارت دفاع و ارتش به سبب خدمت در سازمان یا واحد نظامی مربوط مرتكب شده باشند. (تبصره لایحه قانونی الحاق یك تبصره به ماده واحده قانون اعاده صلاحیت مراجع قضایی دادگستری مصوب 3/9/1358 شورای انقلاب)
 
جرائم مشهود: جرم در موارد زیر مشهود محسوب می‌شود: 1- جرمی كه در مرئی و منظر ضابطین دادگستری واقع شده یا بلافاصله مأموران یاد شده در محل وقوع جرم حضور یافته یا آثار جرم را بلافاصله پس از وقوع مشاهده كنند. 2- در صورتی كه دو نفر یا بیش‌تر كه ناظر وقوع جرم بوده‌اند و یا مجنی‌علیه بلافاصله پس از وقوع جرم شخص معینی را مرتكب جرم معرفی نماید. 3- بلافاصله پس از وقوع جرم علائم و آثار واضحه یا اسباب و دلایل جرم در تصرف متهم یافت گردد یا تعلق اسباب و دلایل یاد شده به متهم محرز شود. 4- در صورتی كه متهم بلافاصله پس از وقوع جرم قصد فرار داشته یا در حال فرار یا فوری پس از آن دستگیر شود. 5- در مواردی كه صاحب خانه بلافاصله پس از وقوع جرم ورود مأمورین را به خانه خود تقاضا نماید. 6- وقتی كه متهم ولگرد باشد. (ماده 21 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب 28/06/1378)
 
جرم: هر فعل یا ترك فعلی كه در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می‌شود. (ماده 2 لایحه مجازات اسلامی مصوب 7/9/1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام)
 
جرم: هر فعل یا ترك فعل كه مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی و تربیتی باشد، جرم محسوب است و هیچ امری را نمی‌توان جرم دانست مگر آن که به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شده باشد. (ماده 2 قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 21/7/1361)
 
جرم: هر فعل یا ترك فعل كه مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی یا تربیتی باشد جرم محسوب است و هیچ امری را نمی‌توان جرم دانست مگر آن که به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شده باشد. (ماده 2 قانون مجازات عمومی مصوب 7/3/1352)
 
جرم: هیچ عملی را نمی‌توان جرم دانست مگر آنچه كه به موجب قانون جرم شناخته شده. (ماده 2 قانون مجازات عمومی مصوب 7/11/1304)
 
جرم مطبوعاتی: جرم مطبوعاتی عبارت است از توهین و افترا به وسیله روزنامه یا مجله یا نشریه از لحاظ ارتباط با مقام یا شغل رسمی یا رویه اداری یا اجتماعی یا سیاسی به شخص یا اشخاص. (از ماده 30 لایحه قانونی مطبوعات مصوب 10/5/1334)

جرم مطبوعاتی: جرمی كه به وسیله كتاب یا مطبوعات مرتب‌الانتشار واقع شود جرم مطبوعاتی است. (ماده 2 قانون هیئت منصفه مصوب 29/2/1310)
 
جزاهای تبعی: جزاهای تبعی از قرار ذیل است: 1- محرومیت از حقوق اجتماعی. 2- ممنوعیت از اقامت در محل مخصوص. 3- اقامت اجباری در محل مخصوص. (ماده واحده قانون اصلاح ماده 19 قانون مجازات عمومی مصوب 23/12/1312)

جزاهای تبعی: جزاهای تبعی از قرار ذیل است: 1- محرومیت از حقوق مذكوره در ماده 15 محاكم جنحه می‌توانند مجرم را به علاوه مجازات اصلی كه به موجب این قانون مقرر است به محرومیت از بعضی از حقوق مذكوره نیز محكوم كنند. 2- ممنوعیت از اقامت در محل مخصوص. 3- اقامت اجباری در محل مخصوص. محكومیت جنایی مستلزم محرومیت از تمام حقوق اجتماعی است. (ماده 19 قانون مجازات عمومی مصوب 7/11/1304)
 
جزای نقدی ثابت: جزای نقدی مذكور در این قانون جانشین غرامت و مجازات نقدی و جریمه نقدی و سایر اصطلاحات و عباراتی می‌شود كه در قوانین جزایی به این منظور به كار برده شده است جزای نقدی ممكن است ثابت یا نسبی باشد. مبلغ یا حداقل و اكثر جزای نقدی ثابت در قانون تعیین می‌شود. (از ماده 13 قانون مجازات عمومی مصوب 7/3/1352)
 
جزای نقدی نسبی: جزای نقدی نسبی آن است كه میزان آن بر اساس واحد یا مبنای خاص قانونی احتساب می‌گردد. (از ماده 13 قانون مجازات عمومی مصوب 7/3/1352)
 
جعاله: جعاله عبارت است از التزام شخصی به ادا اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از این كه طرف معین باشد یا غیر معین. (ماده 561 قانون مدنی)
 
جعل: در جعاله ملتزم را جاعل و طرف را عامل و اجرت را جعل می‌گویند. (ماده 562 قانون مدنی)
 
جعل و تزویر: جعل و تزویر عبارت‌اند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه كردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا به كار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر این‌ها به قصد تقلب. (ماده 523 كتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)، مصوب 2/3/1375)
 
جعل و تزویر: جعل و تزویر عبارت است از: ساختن نوشته یا سند یا چیز دیگری برخلاف حقیقت یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی یا به قصد تقلب خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه كردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق متقلبانه نوشته‌ای به نوشته دیگری یا به‌كار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر آن. (ماده 20 قانون مجازات اسلامی مصوب 18/5/1362)
 
جعل و تزویر: جعل و تزویر عبارت است از ساختن نوشته یا سند یا چیز دیگری برخلاف حقیقت یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی یا به قصد تقلب خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه كردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق متقلبانه نوشته به نوشته دیگری یا به كار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر آن. (ماده 79 قانون مجازات عمومی مصوب 7/11/1304)
 
جمعدار: جمعدار مأموری است كه به موجب مقررات با موافقت ذی‌حساب به حكم وزارتخانه یا مؤسسه مربوط مسئولیت تحویل و تحول و نگاه‌داری وجوه و نقدینه‌ها و سپرده‌ها و اوراق بهادار و اموال وزارتخانه‌ یا مؤسسه كلاً یا بعضاً به عهده او واگذار می‌شود. (ماده 25 قانون محاسبات عمومی مصوب 15/10/1349)
 
جمع درآمد: منظور از جمع درآمد مذكور در این ماده عبارت است از مانده درآمد ناشی از فعالیت‌های موضوع منابع مختلف مشمول مالیات پس از كسر زیان‌های حاصل از منابع غیر معاف. (تبصره 4 ماده 105 از قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 3/12/1366)
 
جمعیت هلال احمر: جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران(جمعیت سابق شیر و خورشید سرخ ایران) كه در این اساس‌نامه جمعیت نامیده می‌شود مؤسسه‌ای خیریه، غیر انتفاعی و دارای شخصیت حقوقی مستقل می‌باشد. جمعیت، به كلیه تعهدات و قراردادهای بین‌المللی مربوط به اهداف و وظایف جمعیت‌های هلال‌احمر و صلیب سرخ و نیز مقررات اتحادیه جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر كه با قانون اساسی و سایر قوانین جمهوری اسلامی ایران مغایرت نداشته باشد پای‌بند بوده و در مسائل امدادی و بهداشتی و درمانی برون مرزی و امدادی درون مرزی و تعهدات مربوطه طبق این اساس‌نامه عمل می‌كند. (ماده 1 قانون اساس‌نامه جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران مصوب 8/2/1367)
 
جمهوری اسلامی: جمهوری اسلامی نظامی است بر پایه ایمان به: 1- خدای یكتا (لااله‌الاالهذ) و اختصاص حاكمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او. 2- وحی الهی و نقش بنیادی آن در بیان قوانین. 3- معاد و نقش سازنده آن در سیر تكامل انسان به سوی خدا. 4- عدل خدا در خلقت و تشریع. 5- امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلامی. 6- كرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا كه از راه: الف) اجتهاد مستمر فقهای جامع‌الشرایط بر اساس كتاب و سنت معصومین سلام الله ‌علیهم ‌اجمعین، ب) استفاده از علوم و فنون و تجارب پیشرفته بشری و تلاش در پیشبرد آن‌ها، ج) نفی هرگونه ستمگری و ستم‌كشی و سلطه‌پذیری. قسط و عدل و استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و همبستگی ملی را تأمین می‌كند. (اصل دوم قانون اساسی)
 
جنایت: جنایت عبارت از جرمی است كه جزای آن ترهیبی و ترذیلی با هم است یا فقط ترذیلی است (رجوع به قانون مجازات) (ماده 182 قوانین موقتی محاكمات جزایی (آیین دادرسی كیفری) مصوب 30/5/1291)
 
جنحه: جنحه عبارت از جرمی است كه جزای آن موافق قانون مجازات تأدیبی است. (ماده 183 قوانین موقتی محاكمات جزایی (آیین دادرسی كیفری) مصوب 30/5/1291)
 
جنگل طبیعی: جنگل یا مرتع یا بیشه طبیعی عبارت از جنگل یا مرتع یا بیشه‌ای است كه به وسیله اشخاص ایجاد نشده باشد. (بند 1 ماده 1 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب 25/05/1346)

جنگل و بیشه طبیعی: جنگل یا بیشه طبیعی به مجتمعی اطلاق می‌شود متشكل از عرصه و هوایی و مركب از موجودات زنده از منشأ نباتی (درخت، درختچه، بوته، نهال، علف، خزه) و حیوانی صرف نظر از درجه تكامل آن كه دست بشر در ایجاد و پرورش آن دخیل نبوده باشد. (ماده 1 قانون نحوه واگذاری و احیا اراضی در حكومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 25/6/1358 شورای انقلاب)
 
جنگل یا بیشه طبیعی: جنگل یا بیشه طبیعی، مجتمعی متشكل از عرصه و هوایی و مركب از موجودات از منشأ نباتی (مانند درخت، درختچه، نهال، علف و خزه) و حیوانی صرف نظر از درجه تكامل به نحوی كه دست بشر در ایجاد و تكامل آن دخیل نبوده است. (ردیف الف بند 7 ماده 1 آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیا اراضی در حكومت جمهوری اسلامی ایران مصوب31/2/1359 شورای انقلاب)
 
جهاد دانشگاهی: جهاد دانشگاهی نهادی انقلابی و برخاسته از انقلاب فرهنگی است كه در جهت تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب فرهنگی در چارچوب وظایف تعیین شده زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می‌كند. (ماده 1 اساس‌نامه جهاد دانشگاهی مصوب 5/7/1365 شورای عالی انقلاب فرهنگی)